Als werkgeversorganisatie brengt VOKA de Vlaamse ondernemers niet alleen samen, maar onderzoekt ze ook hoe haar leden naar de economie kijken. Zo heeft VOKA een studiedienst van vijftien mensen die focussen op thema’s als de arbeidsmarkt en fiscaliteit. Hoofdeconoom Bart Van Craeynest doet er voornamelijk onderzoek naar de grote lijnen in de economie en het beleid.
‘Iedere zes weken sturen we een enquête uit naar onze leden, zodat we weten welke sentimenten er leven, nog voor de officiële cijfers gepubliceerd zijn’, zegt Bart Van Craeynest. Zeker in tijden van economische onzekerheid kan het relevant zijn om de vinger aan de pols te houden. ‘De meeste ondernemers die we bevragen zien de toekomst op korte termijn somber in. Al hangt het antwoord natuurlijk van verschillende factoren af. Bedrijven die een vast energiecontract hebben, kijken bijvoorbeeld anders naar de energiecrisis. Sommige spelers kunnen hun hogere kosten ook makkelijker doorrekenen in hun prijzen.’
Een explosieve cocktail
Het merendeel van die vaste energiecontracten loopt deze winter af. Dat kan, volgens Bart Van Craeynest, samen met de hoge indexering van de loonkosten voor extra druk zorgen. ‘De energieprijzen zijn een stuk gezakt ten opzichte van de pieken die we deze zomer zagen, maar blijven nog steeds hoger dan vorig jaar.’
De cocktail van hogere loon- en energiekosten in combinatie met dalende bestellingen zal heel Europa in een recessie duwen, klinkt het. ‘Alle voorlopende indicatoren wijzen daarop. Dat heeft dan weer implicaties voor de afzetmarkten van Belgische producenten.’
Afhankelijk van de sector waarin het actief is, zal het ene bedrijf zwaarder getroffen worden dan het andere. Ook de grootte van de onderneming speelt een rol, zegt Bart Van Craeynest. ‘Grote bedrijven hebben doorgaans meer opties. Ze hebben klassiek een diverser aanbod van activiteiten, hebben meer macht op vlak van prijszetting en kunnen meer investeren. Al is dat spaarpotje vaak relatief. We hebben een opeenvolging van crisissen achter de rug, dus het hangt ervan af hoe bedrijven corona zijn doorgekomen. Doordat de rentes stijgen, moeten ze rekening houden met hogere financieringskosten.’
Hoopvol naar de zomer
Aan sommige elementen van de kostenexplosie, zoals de loonkosten, kunnen bedrijfsleiders weinig doen. Toch kunnen ze bepaalde stappen nemen om zich te wapenen. ‘Het loont altijd om te investeren in energie-efficiëntie en hernieuwbare energie, al zal dat op korte termijn niet veel helpen. Sommigen kunnen loonkosten doorrekenen, anderen zullen kleinere winstmarges overhouden. Op personeel kan bespaard worden door minder aan te werven, mensen die vertrekken niet te vervangen of in drastische gevallen te snoeien in het personeelsbestand.’
Dat je, zoals het gezegde luidt, in crisistijd moet investeren, klopt volgens Bart Van Craeynest. ‘Dit is een interessant moment om te investeren, voor wie de ruimte heeft. Dat hebben we tijdens de coronacrisis ook gemerkt. Bedrijven die toen digitaliseerden, konden nadien een voorsprong nemen. Nu zien we dat twintig procent van de bedrijven die we bevragen, investeren in energie-efficiëntie, en nog eens twintig procent in hernieuwbare energie. Sommige problemen zullen ook na deze crisis blijven. Net daarom is het interessant om te kijken naar zaken die geautomatiseerd of gedigitaliseerd kunnen worden zodat het bedrijf zo kostenefficiënt mogelijk kan werken.’
Ondanks de huidige doemberichten kijkt Bart Van Craeynest hoopvol naar de toekomst. ‘Er komt op korte termijn nog slecht nieuws op ons af, maar als ik naar de zomer en het najaar kijk, ziet het plaatje er al helemaal anders uit. Wie de voorbije jaren wilde investeren, had soms moeite om aan materialen en grondstoffen te komen. Nu is die situatie verbeterd. De crisis zal niet eeuwig blijven duren, maar hoe uw bedrijf eruit komt, kan u nu bepalen.’
