‘Een fundamentele les uit eerdere crises: we zijn nooit voorbereid’

Hoogleraar aan de ULB, UCL en Vlerick Business School
MENU
Tijd Connect biedt organisaties toegang tot het netwerk van De Tijd. De betrokken partners zijn zelf verantwoordelijk voor de inhoud.
Een initiatief van
Weinig organisaties hebben de vinger zo aan de pols van de Vlaamse ondernemers als VOKA. Hoofdeconoom Bart Van Craeynest merkt dat de impact van de economische crisis niet iedereen even hard treft, en ziet ook lichtpunten aan de horizon
Als werkgeversorganisatie brengt VOKA de Vlaamse ondernemers niet alleen samen, maar onderzoekt ze ook hoe haar leden naar de economie kijken. Zo heeft VOKA een studiedienst van vijftien mensen die focussen op thema’s als de arbeidsmarkt en fiscaliteit. Hoofdeconoom Bart Van Craeynest doet er voornamelijk onderzoek naar de grote lijnen in de economie en het beleid.
‘Iedere zes weken sturen we een enquête uit naar onze leden, zodat we weten welke sentimenten er leven, nog voor de officiële cijfers gepubliceerd zijn’, zegt Bart Van Craeynest. Zeker in tijden van economische onzekerheid kan het relevant zijn om de vinger aan de pols te houden. ‘De meeste ondernemers die we bevragen zien de toekomst op korte termijn somber in. Al hangt het antwoord natuurlijk van verschillende factoren af. Bedrijven die een vast energiecontract hebben, kijken bijvoorbeeld anders naar de energiecrisis. Sommige spelers kunnen hun hogere kosten ook makkelijker doorrekenen in hun prijzen.’
Het merendeel van die vaste energiecontracten loopt deze winter af. Dat kan, volgens Bart Van Craeynest, samen met de hoge indexering van de loonkosten voor extra druk zorgen. ‘De energieprijzen zijn een stuk gezakt ten opzichte van de pieken die we deze zomer zagen, maar blijven nog steeds hoger dan vorig jaar.’
De cocktail van hogere loon- en energiekosten in combinatie met dalende bestellingen zal heel Europa in een recessie duwen, klinkt het. ‘Alle voorlopende indicatoren wijzen daarop. Dat heeft dan weer implicaties voor de afzetmarkten van Belgische producenten.’
Afhankelijk van de sector waarin het actief is, zal het ene bedrijf zwaarder getroffen worden dan het andere. Ook de grootte van de onderneming speelt een rol, zegt Bart Van Craeynest. ‘Grote bedrijven hebben doorgaans meer opties. Ze hebben klassiek een diverser aanbod van activiteiten, hebben meer macht op vlak van prijszetting en kunnen meer investeren. Al is dat spaarpotje vaak relatief. We hebben een opeenvolging van crisissen achter de rug, dus het hangt ervan af hoe bedrijven corona zijn doorgekomen. Doordat de rentes stijgen, moeten ze rekening houden met hogere financieringskosten.’
Aan sommige elementen van de kostenexplosie, zoals de loonkosten, kunnen bedrijfsleiders weinig doen. Toch kunnen ze bepaalde stappen nemen om zich te wapenen. ‘Het loont altijd om te investeren in energie-efficiëntie en hernieuwbare energie, al zal dat op korte termijn niet veel helpen. Sommigen kunnen loonkosten doorrekenen, anderen zullen kleinere winstmarges overhouden. Op personeel kan bespaard worden door minder aan te werven, mensen die vertrekken niet te vervangen of in drastische gevallen te snoeien in het personeelsbestand.’
Dat je, zoals het gezegde luidt, in crisistijd moet investeren, klopt volgens Bart Van Craeynest. ‘Dit is een interessant moment om te investeren, voor wie de ruimte heeft. Dat hebben we tijdens de coronacrisis ook gemerkt. Bedrijven die toen digitaliseerden, konden nadien een voorsprong nemen. Nu zien we dat twintig procent van de bedrijven die we bevragen, investeren in energie-efficiëntie, en nog eens twintig procent in hernieuwbare energie. Sommige problemen zullen ook na deze crisis blijven. Net daarom is het interessant om te kijken naar zaken die geautomatiseerd of gedigitaliseerd kunnen worden zodat het bedrijf zo kostenefficiënt mogelijk kan werken.’
Ondanks de huidige doemberichten kijkt Bart Van Craeynest hoopvol naar de toekomst. ‘Er komt op korte termijn nog slecht nieuws op ons af, maar als ik naar de zomer en het najaar kijk, ziet het plaatje er al helemaal anders uit. Wie de voorbije jaren wilde investeren, had soms moeite om aan materialen en grondstoffen te komen. Nu is die situatie verbeterd. De crisis zal niet eeuwig blijven duren, maar hoe uw bedrijf eruit komt, kan u nu bepalen.’
Dankzij een jaarlijkse enquête onder honderden CIO’s en beslissingsnemers heeft Beltug een unieke inkijk in de grote werven van de digitale transformatie in België. CEO Danielle Jacobs en Christophe Crous, VP Segment of Industries bij Proximus, bespreken de IT-strategie die bedrijven in 2023 zullen hanteren.
CEO Beltug
Vice President
Segment of Industries
Waar liggen CIO's ‘s nachts wakker van? Het is een vraag die Beltug, de Belgische associatie voor CIO's en digitale beslissingsnemers, al meer dan een decennium jaarlijks aan haar 2.000 leden stelt. Het resultaat van de enquête vormt een graadmeter voor de prioriteiten van de Belgische bedrijven op het vlak van ICT.
'We vertrekken steeds van een longlist met een stuk of zestig onderwerpen, en vragen de leden aan te geven wat voor hen belangrijk is.', zegt Danielle Jacobs, CEO van Beltug. 'We merken dat drie zaken sterk in het oog springen. Maar liefst zes van de top-tien prioriteiten gaan over cybersecurity, wat al jaren een hot topic is. Ook IT-architectuur scoort goed. CIO's willen nagaan welke applicaties ze in de cloud plaatsen en wat op eigen servers. De derde prioriteit is data governance. Hoe organiseer je je bedrijfsgegevens om er het potentieel van te benutten. Zaken rond telewerk staan daarentegen weer minder hoog dan vorig jaar.'
0%
Dat 2023 een moeilijk jaar zal worden staat buiten kijf. Als VP Segment of Industries bij Proximus staat Christophe Crous dagelijks in contact met CIO’s. Heel wat zaken uit het onderzoek van Beltug komen terug in de gesprekken die hij voert. ‘Als de coronacrisis ons één iets toonde, dan is het wel dat IT een troef is. Ook deze keer zal technologie een rol spelen om de impact van de crisis op te vangen. Om maar een paar voorbeelden te geven: bedrijven kunnen, dankzij managed services en outsourcing, de inflatie tegengaan en zelfs energieverbruik beperken. Ook door sensoren in te zetten kan men het energieverbruik beter monitoren en zelfs verlagen.
Dat merkt Beltug ook in de resultaten van haar onderzoek. ‘De geopolitieke en economische situatie spelen uiteraard een rol’, zegt Jacobs. ‘Men vraagt zich af welke projecten on hold moeten staan, en wat net voorrang moet krijgen. De inflatie zal hoe dan ook een rol spelen. IT is een business die rond mensen draait, en de stijgende loonkosten bij de IT-leveranciers zullen in IT-contracten doorwegen. Daarnaast zien we dat men vaak met buitenlandse providers werkt, waardoor die inflatiecijfers zeer uiteenlopend zullen zijn.’
Crous: ‘Zoals uit het onderzoek blijkt gaat men wel een onderscheid maken tussen technologie die nu cruciaal is, zoals cybersecurity en IT-architectuur, en experimenten die momenteel in de koelkast verdwijnen. We zien dat bij 60 procent van onze klanten hun investeringsbudget stabiel zal blijven of verhoogd zal worden, vaak om hogere kosten door de inflatie op te vangen.’
Hoewel CIO’s wakker liggen van cybersecurity, lijkt de raad van bestuur van hun bedrijf zich vaak nog onvoldoende bewust van de risico’s. Dat zegt Jacobs: ‘Veel bedrijven lopen een risico doordat ze niet goed hebben nagedacht over veiligheid, privacy en databeheer. In sommige rollen is het bovendien niet eenvoudig om personeel te vinden, waardoor het vaak interessanter kan zijn om zaken uit te besteden.’
In een context van stijgende loonkosten is het anderzijds cruciaal kritisch te evalueren welke taken “in house” IT personeel zelf nog moet opnemen om te focussen op de meest strategische projecten. Crous: 'Bedrijven moeten nagaan welke zaken ze al dan niet zelf blijven doen, want uitbesteden is niet per definitie goedkoper of beter. Dat geldt ook voor zaken als cloud computing. Proximus kan door zijn expertise samen met bedrijven nagaan welke software best in de cloud draait en welke on-premise. Ook een betrouwbaar netwerk blijft een belangrijke factor. Wij investeren jaarlijks meer dan een miljard euro in fiber en 5G. Wanneer je werk wil maken van cloud computing, cybersecurity en Internet of Things heb je nood aan meer bandbreedte en een lage latency’.
‘De weg voorwaarts zal hobbelig verlopen’, legt Crous verder uit, ‘maar door onze decennialange ervaring en ons uitgebreid ecosysteem van gespecialiseerde partners, kunnen we samen met onze klanten de klappen opvangen.'